HAKSIZ TUTUKLAMA TAZMİNATINDA SÜRE
Her ne kadar uygulamada tutuklama tazminatı olarak anılsa da CMK 141 ila 144..maddelerinde düzenlenen hükümler koruma tedbirleri nedeniyle tazminat konusunu düzenlemektedir. Ceza Muhakemesi Kanununda koruma tedbirleri yakalama, gözaltı, tutuklama, adli kontrol, arama, el koyma, telekomünikasyon yoluyla iletişimin denetlenmesi,, gizli soruşturmacı ve teknik araçlarla izleme şeklinde düzenlenmiştir. Koruma tedbirlerine ilişkin tazminat davası açma süresi CMK 142.maddesinde “karar veya hükmün” kesinleştiğinin tebliği şeklinde ifade edilmiştir.
Sanıldığı üzere 141.madde gereği tüm tazminat istemlerinde sanık hakkında beraat kararı verilmesi zorunluluğu yoktur. CMK 141/2 hükmüne göre kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında KYOK ve beraat kararı verilen kişilerle gözaltı ve tutuklulukta geçen süreler hükümlülük süresini aşan veya işlediği suç kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu ceza ile cezalandırılan kişiler hakkında karar veren merciler, ilgiliye tazminat hakları olduğunu bildirmeli ve bu hususu tutanağa geçirmelidir. Yakalama ve tutuklama yönünden tazminat hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 5.maddesinde de düzenlenmiştir. Buna göre “Bu madde hükümlerine aykırı bir yakalama veya tutma işleminin mağduru olan herkes tazminat hakkına sahiptir.” Aynı şekilde Anayasanın 19.maddesinde de “Bu esaslar dışında bir işleme tâbi tutulan kişilerin uğradıkları zarar, tazminat hukukunun genel prensiplerine göre, Devletçe ödenir.” şeklinde düzenlenme mevcuttur.
Bu durumlar dışındaki durumlarda beraat kararı verilmesine gerek olmayıp yapılan işlemle birlikte kanuni süre başlamaktadır. Uygulamada genellikle sadece tutuklama ve gözaltından kaynaklı tazminat davası açılmaktadır.
Oysa CMK 141.maddesinde kanuni koşullar oluşmadan yapılan yakalama, tutuklama, tutukluluk devam kararları, kanuni gözaltı süresi içinde hakim önüne çıkarılmama, kanuni hakları hatırlatılmama veya hatırlatılan haklardan yararlandırılmama, kanuna uygun olarak tutuklandığı halde makul sürede yargılama mercii önüne çıkarılmama ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeme, yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı olmaması halinde sözlü olarak açıklanmama, yakalama veya tutuklama durumların yakınlara bildirilmemesi, arama kararının ölçüsüz şekilde kullanılması, el koyma kararının koşulları oluşmadan uygulanması veya malvarlığının korunması hakkında gerekli tedbirler alınmaması, malvarlığının amacı dışında kullanılması veya iade edilmemesi, yakalama ve tutuklama işlemlerine karşı kanunda kanunda öngörülen başvuru imkanlarından faydalandırılmama hallerinde tazminat davası beraat veya KYOK kararı beklenmeksizin bir yıl içinde açılabilecektir.
AV.ŞAHİN ÇARŞANBALI
#haksıztutuklama #korumatedbirleritazminatı #tazminat #cezadavası #tazminatdavası #çarşanbalıhukuk