1

HUKUK DAVALARINDA TANIKLIK HAKKINDA BİLMEMİZ GEREKENLER NELERDİR 

Hukuk davalarında tanıklık konusu yargılama hukuku ile ilgili olması nedeniyle  04.02.20111 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenlenmiştir. Bir hukuk davasında tanık olarak tebligat bize gönderildiği andan itibaren çoğu zaman büyük belirsizliğin bizi beklediğini düşünmekteyiz. Bu oldukça normaldir. Hukuki konularda danışmanlık alma kültürü bu hususta avukat desteği almak yerine çoğu kere internetteki karmaşık bilgi yığını içinden bizimle ilgili olanları ayırmak oldukça zor bir süreçtir. Bu videomuzda (ve yazımızda) tanık olarak bizlerin görevleri, sorumlulukları, yasakları ve cezaları hakkında sistematik bir bilgi paylaşımını ele alacağız. 

 

TANIK BEYANI NEDİR 

 

Bir hukuk davası dediğimiz zaman bazılarımız için tüm mahkemeler anlaşılabilir. Oysa hukuk mahkemesi dediğimiz asliye hukuk mahkemesi, aile mahkemesi, fikri sınai haklar mahkemesi, sulh hukuk mahkemesi gibi ceza ve idare mahkemeleri dışında kalan mahkemelerdir. Hukuk mahkemelerinde yapılan yargılamalar Hukuk Muhakemeleri Kanununa (HMK) göre yapılmaktadır. Tanık beyanı da HMK’da Dördüncü  Kısım Dördüncü bölüm altında herhangi bir alt başlık altında ele alınmaksızın bağımsız olarak düzenlenmiştir. O halde HMK’nın bu hükümleri yazılı yargılama ve basit yargılama usulüne tabi ayrımı olmaksızın tüm hukuk mahkemelerinde dinlenecek tanıkları bağlamaktadır. 

 

Konunun daha somut ve anlaşılabilir olması açısından çalışma yöntemimiz olan sorularla konuyu işleyelim : 

 

TARAF TANIK OLABİLİR Mİ 

 

Hayır. Tanık taraf olamaz. (HMK 240/1) 

 

TANIK MAHKEMEYE NASIL ÇAĞRILIR 

 

Tanıklar mahkemeye davetiye ile çağrılır. (HMK 243/1) Çağrıya uymak zorunludur. Aksi halde 500 TL cezası vardır (HMK 245). Mahkeme gerekli görürse başka iletişim vasıtaları ile de tanığı mahkemeye çağırabilir. Fakat bu durumda çağrıya uymadığınızda size ceza verilmez. Esas olan tebligat gelmesidir. 

 

TANIKLIK YAPMAK İSTEMİYORUM NE YAPMAM LAZIM 

Eğer taraflardan birinin nişanlısı iseniz, eşi veya eski eşi iseniz, altsoy üstsoy ilişkiniz varsa, evlatlık bağınız varsa, 3.derece kan ve boşanmış olsanız dahi kayın hısımlığınız varsa, koruma altında olan veya koruyucu aile ilişkiniz varsa tanıklık yapmayabilirsiniz. Bu durumu mahkemeye dilekçe ile göndermeniz faydanıza olacaktır. Tanıklık yapacağınız gün sözlü olarak da bunu beyanda bulunmadan mahkemeye söyleyebilirsiniz. 

 

Sır saklama yükümlülüğünüz varsa tanıklık yapmayabilirsiniz. Sır sahibi muvafakat ederse tanıklık yapma yükümlülüğünüz doğar. Avukatlar sır sahibi onay verse de tanıklık yapmama hakkına sahiptir. 

 

Eğer tanıklık yaptığınızda yukarıda belirttiğimiz yakınlarınız maddi olarak zarara uğrayacaksa, tanıklığınız yine bu kişilerin veya sizin şeref ve itibarınızın zedelenmesine neden olacaksa veya ceza davası açılmasını neden olacaksa tanıklıktan menfaat ihlali nedeniyle çekinebilirsiniz. (HMK 250)

 

Tanıklıktan çekinme sebepleriniz varsa bunu mahkemeye duruşmadan önce dilekçe ile bildirebilirsiniz. Dilekçe ve süreçle ilgili avukat danışmanlığını almanızı tavsiye ediyoruz. Bu durumu duruşmada sözlü olarak da mahkemede dile getirebilirsiniz. Dilekçe verdiğiniz durumda duruşmaya gitmenize gerek yoktur. Mahkeme tarafları dinleyerek dilekçeniz hakkında karar vererek talebinizi kabul eder veya dinlenmenize karar vererek sizi davetiye (tebligat) ile gelecek duruşmaya çağırır. (HMK 252) 

 

TANIKLIK YAPMAMANIN CEZASI VAR MIDIR 

 

Tanıklıktan hiçbir sebep göstermeden çekinmeniz halinde veya çekinme sebeplerinizi bildirdikten sonra mahkemece sebepleriniz haklı bulunmadığında yine tanıklık yapmazsanız 500 TL disiplin para cezasına ve bu yüzden doğan giderleri ödemenize hükmedilecektir. 

 

TANIKLIK YAPILMASI ZORUNLU DURUMLAR NELERDİR 

 

Bir hukuki işlemin (örneğin sözleşmenin, vasiyetnamenin) yapılması işleminde tanık olarak bulunmuşsanız (veya evrakta imzanız varsa), aile bireylerinizden birinin doğumu, ölümü, evlenmesi gibi durumlardan kaynaklı olaylarda, aile bireylerinizin arasında ailevi ilişkilerden kaynaklanan mali uyuşmazlıklarda, davanın taraflarından birinin hukuki selefi veya temsilcisi olduğunuz durumlarda tanıklıktan çekinmek mümkün değildir. (HMK 251) 

 

 

 

SORULARA CEVAP VERMEMENİZ HALİNDE NE OLUR 

 

Tanık olarak mahkemede size sorulan sorulara cevap vermezseniz veya yemin etmekten çekinirseniz iki haftayı geçmemek üzere disiplin hapsinize karar verilir. (HMK  253/2)

 

TANIKLIĞINIZA İTİRAZ OLABİLİR Mİ 

 

Evet davanın tarafları sizin tanıklık beyanınızdan yararınız olduğu, beyanlarınızın doğruluğu konusunda kuşkulu durumlar olduğunu iddia ve ispat edebilir. (HMK 255)

 

TANIK OLARAK GÖREVLERİNİZ NELERDİR 

 

Tanık olarak gittiğiniz hukuk mahkemesinde görevleriniz : gerçeği söylemelisiniz, tanıklıktan çekinme sebepleriniz yoksa yemin etmeniz, hakim izni olmadan  duruşmayı terk etmemelisiniz, gerekirse diğer tanıklarla yüzleşmelisiniz. (HMK 256)

 

NE ZAMAN YEMİN ETMEZSİNİZ 

 

On beş yaşını bitirmemişseniz ve yeminin niteliğini ve önemini kavrayamayacak derecede ayırt etme gücünüz yoksa yemininiz alınmaz. (HMK 257)

 

NEREDE TANIKLIK YAPACAKSINIZ 

 

Davaya bakan mahkeme sizi dinleyecektir. Eğer gerçeğin ortaya çıkması için gerekliyse olayın gerçekleştiği veya dava konusu şeyin bulunduğu yerde dinlenmenize karar verilebilir. Hasta veya engelli olmanız halinde bulunduğunuz yerde de dinlenebilirsiniz. Bunları mahkemeye dilekçe ile bildirmeniz ve raporlarınızı sunmanız lehinize olacaktır. (HMK 259)

 

Mahkemenin yapıldığı ilden farklı bil ilde iseniz istinabe ile dinlenmenize karar verilir. Eski adresinizden dolayı Eskişehir’de yaşamanıza rağmen İstanbul’da mahkemede dinlenmeniz istenizse hemen bulunduğunuz yerdeki mahkemeden evrak gönderin ve bulunduğunuz yerde dinlenmenizi isteyin. E imzanız varsa bilgisayardan da kendiniz dilekçe gönderebilirsiniz. 

 

HAKİM TANIKLARI NASIL DİNLER (DURUŞMA SALONUNDA NELER OLUR ) 

 

Tanık olarak gittiğiniz mahkemede adınız, soyadınız, doğum tarihiniz, mesleğiniz, adresiniz, taraflarla akrabalığınız veya başka bir yakınlığınız olup olmadığı, tanıklığınıza güveni etkileyebilecek bir  durumunuz olup olmadığı hakim tarafından sorulacaktır. Genelde mahkemede kimlik, adres, maaş durumlarınızı katip soracaktır. (HMK 254). Uygulamada bu sürecin kısaltılması için duruşma başlamadan tüm tanıkların kimlikleri istenir ve tutanağa yazılır. Duruşmada teyit etmeleri istenir. Yine duruşma başlamadan tanıkların isimleri mübaşir tarafından anons edilir.

 

Birden çok tanık varsa ayrı ayrı dinlenir. Bir tanık dinlenirken diğer tanıklar dışarda bekler. Tanık olarak bildiklerinizi sözlü olarak açıklarsınız. Kanuni hüküm gereği sözleriniz kesilmeden dinlenirsiniz. Bu yüzden olayla ilgili ve özet anlatımda bulunmanız gereklidir. Ne yazık ki uygulamada hakimler tanığı dinlemeden doğrudan soru sorma usulü geliştirmişlerdir. Bu uygulama kanuna aykırıdır. Tanık not kullanamaz. Sadece hatırlamak istediği rakam ve tarihlere veya başka hususlara hakimden izin alıp bakabilir. Hakim izin verir veya tanığı başka zaman dinleme kararı verir. Sözleriniz bitince hakim size soru sorabileceği gibi taraf avukatları da doğrudan soru yöneltebilir.Taraflar da hakim vasıtasıyla soru sorma hakkına sahiptir.  Sözleriniz sırasında tutanak tutulur ve imzanız alınır. (HMK 261, 152) 

 

TANIKLIK ÜCRETLİ MİDİR 

 

Tanıklık bir kamu hizmeti olması ve zorunluluk unsuru bulunmasına rağmen HMK’da ücret alınacağına ilişkin hüküm düzenlenmiştir. Tanıklık ücreti talebiniz olup olmadığını hakim size soracaktır. İstediğinizi belirtmeniz halinde her yıl Adalet Bakanlığı tarafından yayınlanan tarifeye göre ödeme yapılır. 2022 yılı için 25 TL ile 65 TL arasında bir bedel belirlenir. Yine tanıklık yapmak için seyahat, konaklama ve beslenme gideriniz oldu ise bunun bedelini istediğinizi belirtebilirsiniz. 

 

YALAN TANIKLIK SUÇ MUDUR

 

Hakim tanıklık beyanlarınızla ilgili olarak menfaat karşılığı yalan tanıklık yaptığınıza ilişkin delil veya emare elde ederse bir tutanak düzenler ve Cumhuriyet savcılığına gönderir. Hatta tanık olarak sizin ve suç ortaklarınızın hakkında tutuklama kararı dahi verebilir. Mahkeme önünde yalan tanıklık suçu Türk Ceza Kanunu 272/2 maddesi gereği 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezas vardır. 

 

Tanıklık süreçlerinizle ilgili hukuki danışmanlık almak isterseniz 7×24 açık olan 02167065285 nolu telefondan büromuza arayabilir veya bu numaraya bağlı whatsapp hesabımıza mesaj bırakabilirsiniz. 

 

ÇARŞANBALI HUKUK 

AV.ŞAHİN ÇARŞANBALI 

1 Comment

One thought on “HUKUK DAVALARINDA TANIKLIK HAKKINDA BİLMEMİZ GEREKENLER NELERDİR 
  1. Merhaba, taraflarin sikayetci olmayarak davadan vazgecmeleri ile kapanan bir dava da
    tanigin davada hakim tarafindan cagrilmamasi ve tanigi dinlememesi halinde
    dava kapandiktan sonra tanik icin zorla geirme karari cikarilabilir mi?

muge gungor için bir cevap yazın Cevabı iptal et

Your email address will not be published. Required fields are marked *